Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Η ωχρά κηλίδα είναι ένα στρώμα φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων στο πίσω μέρος του οφθαλμού, υπεύθυνο για την κεντρική, πιο ευκρινή μας όραση, καθώς και για την αντίληψη των χρωμάτων.
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) είναι μία πάθηση αυτής της περιοχής και εκφράζεται με παραμορφωμένη αντίληψη των εικόνων έως και κάποιο βαθμό απώλειας της κεντρικής όρασης, περιορίζοντας καθημερινές δραστηριότητες όπως η οδήγηση και το διάβασμα.
Η ΗΕΩ αποτελεί τη συχνότερη αιτία τύφλωσης στις ανεπτυγμένες χώρες.
Πού οφείλεται η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Η ΗΕΩ είναι πολυπαραγοντική, που σημαίνει ότι δεν οφείλεται σε μία μόνο αιτία. Όπως υποδηλώνει και το όνομά της, παρατηρείται συχνότερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (συνήθως άνω των 60 ετών).
Γνωστοί περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου είναι:
- το κάπνισμα
- η έκθεση στον ήλιο
- η κακή διατροφή (πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα και φτωχή σε αντιοξειδωτικά), η οποία θέτει τον οργανισμό σε χρόνια φλεγμονώδη κατάσταση, επιταχύνοντας τη γήρανση – το λεγόμενο «inflammaging».
Επίσης, το οικογενειακό ιστορικό ΗΕΩ αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας;
Στα αρχικά στάδια της ΗΕΩ μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα, ιδιαίτερα αν το ένα μάτι έχει καλή όραση.
Αργότερα, το πρώτο σύμπτωμα είναι:
- η παραμόρφωση των εικόνων (μεταμορφοψία), όπου οι ευθείες γραμμές φαίνονται στρεβλωμένες ή διακόπτονται
- τα χρώματα φαίνονται πιο θαμπά
Σταδιακά εμφανίζεται:
- ένα κεντρικό σκότωμα, δηλαδή ένα σκοτεινό σημείο στο κέντρο του οπτικού πεδίου
Παρότι η κεντρική όραση ελαττώνεται σημαντικά, η περιφερική όραση παραμένει φυσιολογική, επιτρέποντας συνήθως στον ασθενή να αυτοεξυπηρετείται.
Τύποι Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς Κηλίδας
Η ΗΕΩ έχει δύο τύπους:
- Ξηρή μορφή – εξελίσσεται αργά
- Υγρή μορφή – εξελίσσεται ταχύτατα και οδηγεί σε απότομη απώλεια της κεντρικής όρασης
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ΗΕΩ απαιτεί:
- Βυθοσκόπηση, μετά από διαστολή της κόρης
- Φωτογράφηση βυθού
- Angio-OCT (οπτική τομογραφία συνοχής)
Το OCT λειτουργεί σαν «μαγνητική τομογραφία» του ματιού και δίνει λεπτομερείς πληροφορίες για:
- το είδος
- το βάθος της βλάβης
- την ανταπόκριση στη θεραπεία
Πώς αντιμετωπίζεται;
Ξηρός τύπος:
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- ειδικά συμπληρώματα βιταμινών, που λαμβάνονται καθημερινά από το στόμα
Στόχος είναι η επιβράδυνση της εκφύλισης των νευρικών κυττάρων της ωχράς κηλίδας.
Υγρός τύπος:
Η κύρια θεραπεία γίνεται με:
- ενέσεις φαρμάκων μέσα στο μάτι
Συνήθως:
- αρχικά 3–4 ενέσεις (μία κάθε μήνα)
- στη συνέχεια επαναλήψεις αν υπάρξει υποτροπή
- κατά μέσο όρο απαιτούνται 6–7 ενέσεις τον πρώτο χρόνο, με λιγότερες τα επόμενα χρόνια
Υποστήριξη χαμηλής όρασης
Για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής:
- Ο ασθενής μαθαίνει να εστιάζει δίπλα και όχι πάνω στο αντικείμενο
- Χρησιμοποιούνται βοηθήματα χαμηλής όρασης, όπως:
- ειδικοί μεγεθυντικοί φακοί
- ειδικοί φωτισμοί
- τηλεσκοπικά γυαλιά
- ηλεκτρονικές συσκευές χαμηλής όρασης